Η Χουλιέτα

...είναι μια γυναίκα.

 Ξεκινάει η ταινία, κλασικά οι τίτλοι αρχής είναι ορόσημα αλμοδοβαρικά. Ένα κατακόκκινο μεταξωτό ύφασμα που θροϊζει, σαν να ανασαίνει. Τελικά όντως ανασαίνει, είναι η ρόμπα που φοράει η Χουλιέτα, ευτυχισμένη, ετοιμάζοντας τα πράγματά της να πάει με τον άντρα που αγαπάει να ζήσουν μαζί στη Λισαβόνα. Έχει κοντά ξανθά μαλλιά, καλοκουρεμένα α λα γκαρσόν. 

 Τα μαλλιά είναι μια λεπτομέρεια που συμβολίζει διάφορα στην ταινία. Κοντοκουρεμένα ξανθά ήταν της Χουλιέτας πριν παντρευτεί και κάνει το παιδί του Σοάν, μετά τα άφησε μακριά. Πολλά χρόνια μετά, όταν μένει και πάλι μόνη της, τα κόβει. Τα μαλλιά της υπηρέτριας-παραδοσιακού θεσμού είναι επίτηδες γκριζαρισμένα κι άσχημα. Τα μαλλιά της Μπεατρίς είναι καλοχτενισμένα και κολλημένα στο κρανίο, έχοντας ελεγμένο και δευτερεύοντα ρόλο. Τα μαλλιά του Σοάν, άγρια και πλούσια κι ατίθασα, τα μαλλιά του Λορένζο είναι απλώς ελάχιστα. 

 Ένα ναυάγιο σκότωσε τον Σοάν και μέσα στη μπανιέρα, πνιγμένη απ' τα δάκρυά της, σώζει την Χουλιέτα η Αντία, η κόρη της. Της στεγνώνει προσεκτικά τα μαλλιά με την πετσέτα. Σε ένα γνήσια αλμοδοαβαρικό στιγμιότυπο, η πετσέτα αποτραβιέται σαν κουρτίνα θεάτρου και αποκαλύπτεται η Χουλιέτα, ωριμότερη, γερασμένη, θλιμμένη. Από τα λίγα στιγμιότυπα που έκαναν την ταινία αντάξια προσδοκιών: το ελάφι που όλοι είδαν κι έφερε το ζευγάρι κοντά, η ερωτική σκηνή στην αντανάκλαση του γυαλιού και το χιονισμένο τοπίο ποτέ δεν έδειχνε τόσο ζεστό. Η γλύπτρια και τα χάδια της στον πηλό, τα υπέροχα σκουλαρίκια της νέας Χουλιέτας, οι στάχτες στα βράχια. 

 Η ταινία γενικά με απογοήτευσε. Περίμενα να δω το ειλικρινές σύμπαν του Αλμοδόβαρ, με την τρέλα του άθικτη, την τόσο χαρακτηριστική του αισθητική παρούσα. Είδα ένα καλογυαλισμένο ντεκόρ με μια χολιγουντιανή φωτογραφία κι ένα σάουντρακ ψαγμένου μπλοκμπάστερ. Το υπέροχο τραγούδι της ταινίας, κρυμμένο στους τίτλους τέλους. Η Μπέα, συντάκτις της Βογκ γαρ, φοράει μοδάτα και φωναχτά ρούχα, αλλά και πάλι πολύ προσεγμένα και γυαλισμένα σε σχέση με τα Σανέλ της Βικτόρια Αμπρίλ στα Απόμακρα Τακούνια. Το γυάλινο γραφείο της Χουλιέτα, ντιζαϊνάτο και ανώδυνο, κλείνει το ματάκι στο γυάλινο γραφείο με ρόδες του Μίλα Της. Η Ερμές τσάντα που κρατάει σ' όλη την ταινία, πόσο λιγότερο λειτουργική σε σχέση με την φτηνή τσαντούλα της Πενέλοπε στο Επιστρέφειν! Αμβλυμένες γωνίες, ηρεμότερες, ξεθυμασμένες κοινωνικές παρατηρήσεις από τον δημιουργό που έχει τόσο στιλ, που αν σου αρέσει δεν σε νοιάζει αν κάνει άρτια ή ανεπαρκής ταινία. Η Χουλιέτα είναι παραπάνω από άρτια. Με την υπογραφή ενός άλλου σκηνοθέτη θα ήταν η έκπληξη της χρονιάς. Η προβοκατόρικη ματιά του όμως, εδώ απούσα, δεν ενοχλούσε για αυτά που έδειχνε, αλλά για το θάρρος της γνώμης της (του): ανθρώπους ασυνήθιστους με βαθιά ανθρώπινες αντιδράσεις, όχι και τόσο τρελούς όσο η ζωή. Τα μελοδράματά του, στιλβωμένα με αγάπη, με κέρδισαν ακριβώς λόγω της υπερβολής της άποψής τους, που το μελόδραμα λειαίνει και πάντα έχει να σου δώσει ένα φιλάκι συμπόνοιας, κοντής τρυφερής ζεστής συμπόνοιας. Η Χουλιέτα είναι πιο αραιή, οπωσδήποτε ουσιαστική, ανθρωποκεντρική, μα παράλληλα πιο ανώδυνη και ήσυχη ώστε τα θέματα που εύστοχα επιλέγει να θίξει με δυο κουβέντες, να μην έχουν την ισχύ να τα κουβαλήσεις μαζί σου φεύγοντας απ' την αίθουσα. 

 Και δυστυχώς, έχουμε να κάνουμε με μια ιστορία που η Μητέρα αποτυγχάνει, επειδή ήταν Σύζυγος και ερωτευμένη. Πληγωμένη βαθιά, δεν μπορεί να φροντίσει τον εαυτό της, πόσο μάλλον την κόρη της. Κακιά μάνα, θα πουν δυστυχώς πολλοί. Αυτή φταίει που η κόρη της την παράτησε. Κι άλλες μείναν χήρες, αυτή γιατί πένθησε τόσο πολύ; Οι γυναίκες του Αλμοδόβαρ, πολυμηχανήματα στις άλλες του ταινίες, δυνατές και πολυεπίπεδες, εδώ είναι απλοί άνθρωποι. Απλοί άνθρωποι, με τύψεις κι ενοχές, και εγωισμούς και πείσματα, με περηφάνια και πόθο. Ζουν τη ζωή απλά, με τα γεγονότα να τους παρασύρουν και χωρίς να έχουν σούπερ δυνάμεις όπως η Σαχάρα, η Μανουέλα, η Πέπα, η Λέο, η Ραϊμούντα και η Ιρένε. Αυτό είναι μια νίκη, δεδομένων των καιρών, και μια ήττα, δεδομένων των ηθών. Υπάρχουν τόσες γυναίκες που δεν είναι καταρχήν Μανάδες, και είναι υπέροχοι άνθρωποι. Η Χουλιέτα, πιθανολογούμε, είναι τέτοιος ερωτεύσιμος άνθρωπος, αλλά δεν μας το δείχνει. Αποστασιοποίηση; Ή απόσταση από σεβασμό;

 Η Αντία νιώθει άσχημα με τον εαυτό της και το μόνο που καταφέρνει είναι να βγάλει το θυμό της στην Χουλιέτα. Την τιμωρεί που υπήρξε απούσα, ανήμπορη να τη φροντίσει και να τη διαχειριστεί, κι έτσι απομακρύνεται εκείνη απ' τη ζωή της. "Να δει αυτή". Χρειάζεται ένας τραγικός θάνατος για να έρθει η κάθαρση, να δεχτεί επιτέλους ότι αρκετά τιμωρήθηκε, και δεν αντέχει άλλο μακριά απ' τη μάνα της. Χρειάστηκε να γίνει εκείνη μάνα πρώτα. Μια μητρότητα καθαρή, καθόλου αιχμηρή, απόλυτα πολιτικώς ορθή. Γιατί;

 Οι τύψεις σαν μοχλός αφήγησης θεωρούνται πολύ πιο εύκολες απ' ό, τι υφαίνεται στο φόντο. Μια γλυκιά, καλοφτιαγμένη, χαμηλότονη ταινία για μια όμορφη, πικραμένη γυναίκα. Χωρίς το χιούμορ και τη σπιρτάδα του Πέδρο. Σίγουρα εκουσίως. Να δείτε που αυτή η ταινία είναι πολύ προσωπική του, γιατί την αφιερώνει κάπου πολύ συγκεκριμένα, σε κάποια που δεν την ξέρουμε - αλλά μπορούμε να τη γνωρίσουμε, αρκεί να συστηθούμε και να ρωτήσουμε, γιατί το βλέμμα της είναι τόσο καταβεβλημένο.